Współuzależnienie to jedno z możliwych następstw uzależnień, w tym również alkoholizmu, które mają ogromny, negatywny wpływ na funkcjonowanie rodziny. Jest to stan spotykany przede wszystkim u partnera czy częściej partnerki osoby uzależnionej. W tym artykule dowiesz się, jakie cechy ma współuzależnienie, do jakich konsekwencji może prowadzić oraz jak możemy zapobiec nieświadomemu wsparciu alkoholika w jego nałogu.
Na wstępie warto jednak podkreślić, że pojęcie współuzależnienia często jest błędnie rozumiane jako wspólne picie alkoholu, co zdecydowanie pogłębia uzależnienie obojga partnerów. Najistotniejsze jest to, że współuzależnienie może dotyczyć także osób, które nigdy nie spożywały alkoholu.
W rzeczywistości współuzależnienie to specyficzny sposób funkcjonowania w rodzinie borykającej się z problemem alkoholowym. Może objawiać się jako intensywne skupianie się na życiu codziennym osoby uzależnionej, dostosowywanie swoich działań do jej rytuałów i reguł, zaspokajanie wszystkich jej potrzeb, dbanie o jej dobro, dostosowywanie swojego zachowania tak, aby uniknąć konfliktów, a nawet tworzenie kłamstw mających na celu ochronę rodziny przed skutkami nałogu (na przykład kontaktowanie się z przełożonym osoby uzależnionej, aby usprawiedliwić jej nieobecność).
Z punktu widzenia nauki, warto przytoczyć kilka teorii na temat współuzależnienia:
Teoria Cermaka uważa współuzależnienie za chorobę na równi z uzależnieniem od alkoholu. W świetle tej teorii, stan ten ma różne przyczyny i wymaga profesjonalnej interwencji medycznej. Podobne stanowisko prezentują także M. Beattie, P. Mellody, J. Woititz czy H. Szczepańska.
Z drugiej strony jednak, nie wszyscy specjaliści zgadzają się z tym podejściem. Na przykład Milton twierdzi, że jest to raczej zaburzenie osobowości charakteryzujące się brakiem pewności siebie, problemami z radzeniem sobie w trudnych sytuacjach interpersonalnych, skłonnością do poświęceń oraz podatnością na manipulacje.
J. Santorski również traktuje współuzależnienie jako zaburzenie osobowości, ale skupia się na jego skutkach, takich jak uzależnienie od drugiej osoby, brak szacunku dla siebie i partnera, problemy z komunikacją czy przypisywanie własnych błędów komuś innemu.
W. Sztander zwraca uwagę, że niektórzy ludzie mają skłonność do wpadania we współuzależnienie ze względu na doświadczenia sprzed życia z alkoholikiem. W tych okolicznościach może dochodzić do powstania sztywnych schematów zachowań, które utrudniają odpowiednie reagowanie.
Zasługuje na uwagę podejście Z. Sobolewskiej – Certyfikowanego Specjalisty Psychoterapii Uzależnień i Superwizora Psychoterapii Uzależnień PARPA. Według niej problem współuzależnienia jest tak skomplikowany, że trudno go zdefiniować w prosty sposób. Sobolewska podkreśla też, że nie u wszystkich partnerek alkoholików muszą wystąpić objawy współuzależnienia – istotne są tu między innymi sytuacja finansowa i rodzinna danej kobiety, jej poczucie własnej wartości czy posiadane umiejętności radzenia sobie w sytuacjach kryzysowych.