Demencja to jedno z najbardziej przerażających schorzeń, które dotykają ludzi w podeszłym wieku. Naturalne jest, że nie chcemy stracić naszych mentalnych funkcji i wolimy borykać się z problemami fizycznymi. Dlatego też, gdy docieramy do średniego wieku, coraz bardziej zależy nam na ochronie naszego zdrowia psychicznego i zapobieganiu demencji. W tym kontekście, kluczową rolę odgrywa odpowiednia dieta.
Statystyki Światowej Organizacji Zdrowia wskazują, że obecnie na naszej planecie mieszka około 55 milionów osób cierpiących na demencję. Co roku liczba ta zwiększa się o kolejne 10 milionów. Specjaliści są zgodni co do tego, że ilość przypadków tego rodzaju schorzeń będzie systematycznie rosła wraz ze wzrostem średniej długości życia. Negatywny wpływ na tę sytuację mają również współczesne trendy żywieniowe.
Demencja to termin, który nie odnosi się do konkretnej choroby, ale stanowi ogólną definicję zmian mózgowych związanych z procesem starzenia się. To właśnie starość jest głównym czynnikiem ryzyka – 2% osób w wieku od 65 do 69 lat doświadcza demencji i ryzyko to rośnie dwukrotnie co pięć lat. Na tę chorobę składają się nieprawidłowe zmiany w mózgu, które wpływają na funkcje intelektualne, poznawcze, pamięć, a nawet kontrolę emocji. Za 60-80% przypadków odpowiedzialna jest choroba Alzheimera, ale do innych form demencji zalicza się m.in. demencję naczyniową, frontalno-czołową, otępienie z ciałkami Lewy’ego oraz dziedziczną chorobę Huntingtona.
Objawy demencji mogą znacznie różnić się między poszczególnymi pacjentami. Na wczesnym etapie zwykle zauważalne są problemy z pamięcią krótkotrwałą, planowaniem i przygotowywaniem posiłków oraz orientacją przestrzenną, szczególnie poza najbliższym otoczeniem. Z biegiem czasu te zmiany stają się coraz bardziej widoczne i mogą prowadzić do trudności w mówieniu i rozumieniu rozmówców, poważnej utraty pamięci, podejmowania nieodpowiednich decyzji, spowolnienia aktywności codziennych czy impulsywności, paranoi, halucynacji i zaburzeń równowagi.
W grudniu 2022 r. w magazynie „JAMA Neurology” ukazało się innowacyjne badanie przedstawiające związek pomiędzy dietą a ryzykiem rozwoju demencji. W badaniu tym, prowadzonym przez brazylijskich naukowców przez 10 lat, analizowano nawyki żywieniowe i stan psychiczny ponad 10 tysięcy osób w wieku od 35 do 74 lat z sześciu dużych miast. Badani rejestrowali swoje posiłki w taki sposób, aby można było określić, jaki procent ich diety stanowiły produkty wysoko przetworzone. Regularnie testowano również ich zdolności poznawcze, na co składało się rozpoznawanie i przypominanie sobie słów, a także ogólna płynność semantyczna i fonematyczna. Jakie były wyniki?
Osoby, które spożywały najwięcej przetworzonej żywności, wykazywały o 28% szybsze pogorszenie funkcji kognitywnych w porównaniu do grupy spożywającej najmniej takich produktów. Szczególnie niebezpieczne okazało się spożywanie powyżej 20% przetworzonych pokarmów w codziennym menu. Przykładowo, przy zalecanym bilansie energetycznym 2000 kcal dla większości dorosłych, oznacza to zaledwie 30 frytek.